Να μυρίσει Κρήτη…

του Γιάννη Μεγαλακάκη

Ό,τι συνδέεται με τους κρητικούς χορούς μας απασχολεί στον μέγιστο βαθμό. Συγκεκριμένα, η έρευνα και συλλογή πληροφοριών, μας βοηθάει στο να μην τους θεωρούμε ως κάτι το τυποποιημένο, ούτε ως κάτι που μοιάζει επίδειξη για το τουριστικό κοινό.

Γι’ αυτό, δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην διαδικασία που προηγείται της διδασκαλίας των βημάτων, από ποια περιοχή είναι το άκουσμα που θα μάθουμε να χορέψουμε, ποιανού είναι η μαντινάδα, ποιος το τραγουδάει. Είναι πάρα πολύ σημαντικό να ξέρει κανείς τι χορεύει, από το να χορέψει χωρίς γνώσεις.

Στον παραδοσιακό χορό έχουμε την δυσάρεστη εικόνα των σχολών χορών και των χορευτικών συγκροτημάτων τα οποία έχουν αφαιρέσει το συναίσθημα των χορών και το έχουνε μετατρέψει σε «ωραίο χορευτικό σύνολο με ψηλούς χορευτές»,σε χορευτικά εφέ, σε συντονισμένες φιγούρες και κινήσεις, σε χορευτικούς διαγωνισμούς ανάμεσα στις σχολές χορού. Είναι ένα κλίμα στο οποίο δεν μπορεί να ευδοκιμήσει η ουσιαστική διάσωση και διάδοση της παράδοσής μας.

Επειδή ανήκω και εγώ στους χοροδιδασκάλους ,δηλώνω ότι πρέπει να ασχοληθούμε με μεγαλύτερη σοβαρότητα, αλλά κυρίως αγάπη σε αυτά που απλόχερα μας άφησαν οι προγόνοι μας για να μπορέσουμε να συγκινήσουμε τις νεότερες γενιές.

Δίνω σημασία στην έννοια της λέξης μερακλής επειδή αυτό αντικατοπτρίζεται την ώρα που χορεύει. Μερακλής είναι αυτός που έχει μέτρο σε όλες τις κινήσεις του, σε όλες τις εκφράσεις του. Δεν φτάνει κάποιος να φοράει μια κρητική φορεσιά και να πηδάει όσο πιο ψηλά μπορεί την ώρα που χορεύει. Ο χορός δεν είναι μόνο βήματα. Το όραμά μου ως χορευτής – χοροδιδασκάλος είναι να κάνω τόσο τους μαθητές μου όσο και τους ακροατές-θεατές-μαθητές να αγαπήσουν τον τόπο τους.

Για να ενωθεί το παρελθόν με το σήμερα δεν αρκούν μόνο εντυπωσιακές χορευτικές φιγούρες: Είναι δύσκολο για ένα σημερινό παιδί να βιώσει καταστάσεις, που έχουν βιώσει οι γονείς μας. Ότι και να κάνουμε, έχουν φύγει αυτές οι εποχές. Αλλά τι μπορεί να πει κανείς σε αυτό το παιδί; Καταρχάς να του βάλει να ακούσει Kρητικούς μουσικούς και να διαβάσει μαντινάδες. Να μάθει ιστορίες του κάθε μουσικού, πώς δημιουργήθηκαν πολλά κομμάτια και το κυριότερο, να επισκεφτεί την Κρήτη.

Να δει παρέες, να ακούσει πώς κουβεντιάζουν οι ηλικιωμένοι, να ακούσει συμβουλές. Να ακούσει τραγουδιστές να τραγουδάνε ριζίτικα στο σπίτι τους.

Να επηρεαστεί, να μυρίσει Κρήτη…

Έχουμε εντοπίσει χορούς και μελωδίες τα οποία είναι παντελώς άγνωστα στο ευρύ κοινό. Πολλά χωριά της Κρήτης χορεύουν τους δικούς τους χορούς και τραγουδούν δικές τους μελωδίες και είμαστε υποχρεωμένοι όλοι όσοι ασχολούμαστε με την διδασκαλία να τους καταγράψουμε, πριν χαθούν για πάντα. Από τα Παλαιά Ρούματα των Χανίων έως στην κάτω Ζάκρο στο Λασίθι έχουμε καταγράψει πολλούς χορούς με πολλές διαφορές στην χορευτική έκφραση και ύφος.

Παρατηρούμε ότι διαφορετικά εκφράζεται στο χορό αυτός που ζει στο βουνό ή σε ένα ορεινό χωριό με αυτόν που ζει σε πεδινό χωριό ή κοντά στην θάλασσα. Βλέπουμε ότι χορεύουμε αναλόγως πως ζούμε και ποια είναι τα βιώματά μας. Το ευτύχημα είναι ότι όσο ψάχνουμε, τόσο ανακαλύπτουμε πολιτιστικούς θησαυρούς οι οποίοι μας διδάσκουν ήθος και μας εμπνέουν για να δημιουργήσουμε.