Έρευνα των Κρητικών χορών

Η οικογένειά μας και ο τρόπος που μεγαλώσαμε ήταν καθοριστικός για να λατρέψουμε και να θαυμάσουμε από πολύ μικρή ηλικία τους κρητικούς χορούς. Χορεύουμε κρητικούς χορούς 32 χρόνια και διδάσκουμε 22 χρόνια και ακόμα νιώθουμε πώς βρισκόμαστε στην αρχή ενός ανηφορικού δρόμου. Ενός δρόμου που μας έχει χαρίσει συγκλονιστικές στιγμές έκφρασης, δημιουργίας και προσφοράς στον τόπο μου. Μέσω του χορού της Κρήτης έχουμε γνωρίσει την τέχνη, την ζωή, τον έρωτα, τα ταξίδια, άλλους πολιτισμούς και τον ψυχικό μας κόσμο. Κάθε φορά που χορεύουμε νιώθουμε ότι αλλάζουμε χωροχρόνο και είναι σαν να ενώνεται μέσα μας το παρελθόν με το μέλλον.Ό,τι συνδέεται με τους κρητικούς χορούς μας απασχολεί στον μέγιστο βαθμό. Συγκεκριμένα, η έρευνα και συλλογή πληροφοριών, μας βοηθάει στο να μην τους θεωρούμε ως κάτι το τυποποιημένο ή μουσειακό ούτε ως κάτι που μοιάζει επίδειξη για το τουριστικό κοινό.Η συνεχόμενη – επί χρόνια- επαφή μας, με ντόπιους Κρήτες διαφόρων ηλικιών, κουλτούρας, κοινωνικού αλλά και οικονομικού υπόβαθρου ανέδειξε την πολυπλοκότητα και διαφορετικότητα των ολοένα και περισσότερων αναδυόμενων θεμάτων προς έρευνα.O χορός για τους Κρήτες είναι η εκφραστικότερη απόδοση του ψυχικού τους κόσμου, η ατομική επανάσταση και αντίσταση του πνεύματός τους, η συνέχεια των προγόνων αλλά και ο τρόπος να μιλήσουν στο σήμερα και στο αύριο. Είναι η ταυτότητά μας.

Οι παλαιότερες ελληνικές ιστορικές πήγες έρχονται από την Κρήτη , όπου ο αρχαίος μινωικός πολιτισμός εμφανίστηκε γύρω στο 3000-1400 π. Χ. Οι κάτοικοι της Κρήτης καλλιέργησαν τη μουσική, τα τραγούδια και το χορό ως μέρος της θρησκευτικής τους ζωής και της διασκέδασής τους. Κάποια στιγμή στον 15ο αιώνα π. Χ. , η Κρήτη κατακτήθηκε από εισβολείς της κεντρικής Ελλάδας, και ελεγχόταν από τις Μυκήνες. Πολλά αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν πως η παράδοση του κρητικού χορού επηρέασε τους Μυκηναΐους, οι οποίοι και μεταβίβασαν αυτούς τους χορούς στο δικό τους πολιτισμό και παραδοσιακή ζωή στην κεντρική Ελλάδα.Από την αρχαιότητα, η μουσική στην Κρήτη είχε ξεχωριστή θέση. Από τις ανασκαφές (Κνωσός, Φαιστός κ.α.) και τα αρχαία κείμενα παίρνουμε πολύτιμες πληροφορίες. Αναπαραστάσεις (γλυπτών, κεραμικών, ζωγραφικής) απεικονίζουν μουσικούς και χορευτές, που παραπέμπουν στη σημερινή εποχή. Ο λυράρης παίζει στη μέση και γύρω του χορεύουν κυκλικά. Υπάρχει μία μυστήρια σύνδεση με το παρελθόν, τους προγόνους μας σε κάθε γωνιά της Κρήτης, τη στιγμή που τα πόδια μας χορεύουν τα βήματα, τα οποία έχει χορέψει χιλιάδες χρόνια πριν, αυτός ο λαός.

Η Κρητική μουσική είναι αμάλγαμα πολλών παραδόσεων. Το νησί της Κρήτης, σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, επέτρεψε στη μουσική του ν’ αγκαλιάσει διάφορα ποικίλα μουσικά ιδιώματα αλλά και να είναι, συνάμα, μοναδική. Δημιουργήθηκε στα προϊστορικά χρόνια κι όπως διατηρήθηκε ή εξελίχθηκε ως τα σήμερα είναι η αρχαιοπρεπέστερη και γνησιότερη ελληνική και ευρωπαϊκή μουσική.Για αυτή μιλούν ο Πλάτωνας στους “Νόμους” και στον “Μίνωα”, ο “Ευριπίδης” στους “Κρήτες”, ο “Σοφοκλής” στον “Δαίδαλο”, ο Ηρόδοτος στην “Ιστορία” του, ο Αριστοτέλης, ο Ισοκράτης, ο Θουκυδίδης, ο Πλούταρχος, ο Διόδωρος Σικελιώτης, ο Στράβων και άλλοι, που όλοι τους θαυμάζουν τον προελληνικό Μινωικό πολιτισμό. Αποδείξεις μπορεί να βρει κανείς στα μουσικοχορευτικά στοιχεία που διασώθηκαν απ’ ευθείας ή πλάγια ανάμεσα στους αιώνες και στις περιπέτειες του νησιού και στη σύγχρονη ασματική και χορευτική πραγματικότητα.Ο γεωγράφος Στράβων στις γεωγραφικές του διηγήσεις μιλάει για μεγάλη μουσική και “ορχηστρική” ακμή στην πανάρχαια Κρήτη που αντικατοπτρίζεται στους περίφημους Κρητικούς νόμους της μουσικής, της ποίησης και της όρχησης. Σχεδόν όλοι οι ιστοριολόγοι συμφωνούν λίγο έως πολύ πως ο Πυρρίχιος, ο Ταύρος, ο Ορσίτης, ο Επικρήδιος, ο Γέρανος κι όλοι οι πανάρχαιοι ιεροί και κοσμικοί χοροί είναι κρητικοί ή κρητικής καταγωγής.Βλέποντας μπροστά σου την αυθεντικότητα της κρητικής χορευτικής κίνησης, καταλαβαίνεις ότι ο κρητικός χορός δεν είναι απλό θέμα.Ο κρητικός χορός έχει ιστορία πάνω από 3.000 χρόνια , άρα είναι μνημείο του παγκόσμιου πολιτισμού. Προσεγγίζουμε την τέχνη του κρητικού χορού σαν μία τέχνη που έχει μία οικουμενική – παγκόσμια εμβέλεια και δυναμική και ο θεατής το εισπράττει αυτό μέσω των μινωικών κινήσεων των χεριών, των πυρρίχιων βημάτων, των εκφράσεων του προσώπου του χορευτή.Ο κρητικός χορός μιλάει στη ψυχή όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα καταγωγής ή και εθνικότητας. Ο θεατής φτάνει στο τόπο που κατοικούν τα συναισθήματα όταν παρακολουθεί κρητικούς χορούς. Πάντα βέβαια ανάλογα και με την χορευτική επιδεξιότητα και αυθεντικότητα έκφρασης αυτών που τους ερμηνεύουν.

Στη Κρήτη ο χορός και η μουσική είναι αναπόσπαστο κομμάτι εδώ και χιλιάδες χρόνια στη καθημερινή ζωή των Κρητών. Ο χορός μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, μέσα από ένα φυσικό τρόπο, δηλαδή μέσα από πανηγύρια, παρέες και οικογενειακές εκδηλώσεις. Στη Κρήτη μπορείς να καταλάβεις από ποιον τόπο προέρχεται κάποιος μέσω της χορευτικής του έκφρασης.Για τους Κρητικούς ο χορός είναι τρόπος έκφρασης, ψυχικής εκτόνωσης και εκδήλωσης συναισθημάτων. Για αυτό λοιπόν ακόμα και σήμερα υπάρχει πολύ δυνατό συναισθηματικό δέσιμο των Κρητικών με τη μουσική και το χορό. Ένα ακόμα στοιχείο το οποίο έχει βοηθήσει στη διατήρηση της μουσικής παράδοσης της Κρήτης, είναι ότι οι καλλιτέχνες κάθε νέας γενιάς, συνθέτουν καινούργια μουσικά κομμάτια, με αποτέλεσμα την ουσιαστική ανανέωση και εξέλιξη της.Έχουμε εντοπίσει χορούς και μελωδίες τα οποία είναι παντελώς άγνωστα στο ευρύ κοινό. Πολλά χωριά της Κρήτης χορεύουν τους δικούς τους χορούς και τραγουδούν δικές τους μελωδίες και είμαστε υποχρεωμένοι όλοι όσοι ασχολούμαστε με την διδασκαλία να τους καταγράψουμε, πριν χαθούν για πάντα. Από τα Παλαιά Ρούματα των Χανίων έως στην κάτω Ζάκρο στο Λασίθι έχουμε καταγράψει πολλούς χορούς με πολλές διαφορές στην χορευτική έκφραση και ύφος. Παρατηρούμε ότι διαφορετικά εκφράζεται στο χορό αυτός που ζει στο βουνό ή σε ένα ορεινό χωριό με αυτόν που ζει σε πεδινό χωριό ή κοντά στην θάλασσα. Βλέπουμε ότι χορεύουμε αναλόγως πως ζούμε και ποια είναι τα βιώματά μας.Όραμα της ομάδας μας είναι να διαδώσει και να προβάλει την ιστορία και την τέχνη του κρητικού χορού σε ολόκληρο τον κόσμο με παραστάσεις με σημερινά μέσα και τεχνικές αλλά βασισμένες στην βαθιά ιστορία μας.